Verslag Symposium Jongerenparticipatie in Rijksmuseum Twenthe

Woensdag 9 april vond in Rijksmuseum Twenthe in Enschede een symposium plaats over jongerenparticipatie in de culturele sector. Aanleiding was het jongerenparticipatieproject Dwarsdenkers, waarin elf jongeren tussen de 18 en 25 jaar gedurende tien maanden samenwerken aan een eigen tentoonstelling en publieksprogramma. Fonds 21 is financier van dit project.

Samenwerken met jongeren

Julia Wolters (Hoofd Publiek) vertelde hoe Rijksmuseum Twenthe bewust de stap zet van programmeren voor naar werken met jongeren. Via een open call meldden zich elf jongeren aan, die begeleid worden door een speciaal aangestelde projectmedewerker. Zij bepalen gezamenlijk het tentoonstellingsconcept, ze selecteren kunstwerken en ontwikkelen een publieksprogramma. Julia benadrukte dat het durven loslaten van controle en het geven van oprecht vertrouwen aan jongeren geen randvoorwaarden zijn, maar dé sleutel tot een succesvol co-creatief proces – mits het gezamenlijke doel helder blijft.

De rol van Fonds 21

Adviseur Mathilde Heijns was op het symposium aanwezig namens Fonds 21 en sprak over de rol van het fonds in het stimuleren van jongerenparticipatie binnen culturele instellingen. Ze lichtte toe dat jongeren de belangrijkste doelgroep zijn van het fonds en dat Fonds 21 al sinds 2014 aanjager is van initiatieven waarin jongeren actief betrokken zijn bij inhoud en programmering van culturele instellingen. Sinds kort kunnen instellingen bovendien via de nieuwe stimuleringsregeling Cultuur voor Gen Z een bijdrage aanvragen om te experimenteren met vernieuwende vormen van jongerenbetrokkenheid. Mathilde benadrukte dat projecten inhoudelijk sterker worden als de stem van jongeren doorklinkt en riep culturele instellingen op om jongeren echt serieus te nemen – ook als hun inbreng confronterend is.

Ervaringen van de jongeren

Onderdeel van het symposium was een korte rondleiding door de Dwarsdenkers langs de solotentoonstelling van kunstenaar Elsbeth Cochius. Aansluitend gingen vijf leden van de groep in gesprek over hun ervaringen binnen het project. Ze vertelden hoe zij elkaar bij de start nog niet kenden en hoe er bewust is geïnvesteerd in kennismaking en groepsvorming. Door wekelijks samen te komen ontstond er gaandeweg een hechte en veilige groep waarin ruimte was om elkaar te bevragen, ideeën te delen en elkaar uit te dagen. De jongeren voelen zich serieus genomen door het museum en ervaren eigenaarschap over het traject. Een tastbaar resultaat van hun gezamenlijke proces is de tentoonstelling Ergens tussen Hoop en Vrees, die vanaf 28 mei te zien is in Rijksmuseum Twenthe.

Regionale initiatieven

Het inhoudelijke deel van het symposium sloot af met een panelgesprek met vertegenwoordigers van Studio 15, Alifa, Sickhouse, Aveleijn en Booster Festival. Zij deelden hun ervaringen met jongerenparticipatie waarin thema’s als eigenaarschap, vertrouwen en het creëren van ruimte centraal stonden.

Tot slot

Het symposium bood waardevolle inzichten in hoe jongerenparticipatie binnen culturele instellingen vorm kan krijgen. Door ervaringen vanuit de praktijk te delen – zowel van jongeren zelf als van culturele en maatschappelijke organisaties – werd duidelijk dat echte betrokkenheid vraagt om ruimte, vertrouwen en het lef om traditionele werkwijzen los te laten. Het project in Rijksmuseum Twenthe laat zien hoe co-creatie met jongeren kan leiden tot inhoudelijke verdieping, nieuw publiek en duurzame verandering.